စိတ္ခ်မ္းသာခ်င္ရင္ စိတ္အေၾကာင္းကို သိမွျဖစ္မယ္...(ဆရာေတာ္ဦးေဇာတိက)

တခ်ိဳ.ကေျပာတယ္၊ တပည္.ေတာ္တို. တရားအားထုတ္တဲ.အခါမွာ၊ ဟိုေတြးဒီေတြး အလြန္ေပါတယ္ဘုရားတဲ.။ ေလာဘေတြက သိပ္မ်ားတာပဲ၊ ဒီေလာဘေတြကို ျဖတ္နိုင္မွ တရားအားထုတ္လို.ရမွာလို. ေျပာၾကတယ္။ ေလာဘကို ျဖတ္နိုင္မွ တ
ရားအားထုတ္လို. ျဖစ္မယ္ဆိုရင္ေတာ. တရားအားထုတ္လို. ဘယ္ေတာ.မွ ျဖစ္မွာ မဟုတ္ေတာ.ဘူး။ ေလာဘဟာ သူ.အလိုလို ျပတ္ဖို.ရာ အေၾကာင္းမရွိဘူး။ သူ.ရဲ. သေဘာသဘာ၀ေတြကို သိရင္း သိရင္းနဲ. အသိဥာဏ္ရင္.က်က္လာျပီး တျဖည္းျဖည္း သူ.ဟာသူ အားနည္းသြားတာပါပဲ။ အဲဒီေတာ. သူ.ရဲ. သေဘာသဘာ၀ေတြကို သိဖို.က အင္မတန္အေရးၾကီးပါတယ္။

ေလာက မွာ ေလာဘ ေဒါသဆိုတာေတြဟာ အရာက်ယ္ဆံုး အရာေတြပဲ။ အဓိကက်တာ သူတို.နွစ္ခုပဲ။ ျဖည္.ေျပာလိုက္ရမယ္ဆိုရင္ေတာ. မာန၊ ကၠုႆာ မစၧရိယ၊ ဥဒၵစၥ ကုကၠဳစၥ၊ ၀ိစိကိစၧာ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ သူတို.က ေနရာတကာ ခ်ယ္လွယ္ေနတာပဲ။ တစ္ခုျဖစ္မေနရင္ ေနာက္တစ္ခုျဖစ္တယ္။ ေလာဘျဖစ္ရင္ျဖစ္ ၊ မျဖစ္ရင္ ေဒါသျဖစ္တယ္။ သို.မဟုတ္ရင္ မာနျဖစ္တယ္။ မဟုတ္ရင္ မနာလို ၀န္တိုတဲ.စိတ္ေတြျဖစ္တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ရင္ ျဖစ္ခဲ.ျပီးတဲ. ကိစၥေတြ ျပန္ေတြးျပီးေတာ. စိတ္မေကာင္းျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေတြဟာ တစ္ခုမဟုတ္ တစ္ခု တစ္လွည္.စီျဖစ္ေနတယ္။

ဒီကိေလသာေတြျဖစ္လာတဲ.အခါ ခ်က္ခ်င္းၾကီးေဖ်ာက္ပစ္ဖို. မၾကိဳးစားပါနဲ.။ သူတို.ရဲ. သေဘာသဘာ၀ေတြကို စိတ္၀င္စားျပီးေတာ. ေသေသခ်ာခ်ာၾကည္.ပါ။ သူတို.နဲ.အတူတူပါလာတဲ. ဆင္းရဲတဲ.သေဘာ၊ ပင္ပန္းတဲ.သေဘာေတြကိုလည္း ေတြ.ရလိမ္.မယ္။ ဆင္းရဲတဲ.သေဘာ ပင္ပန္းတဲ.သေဘာေတြကို ျမင္ပါမ်ားလာလို.ရွိရင္ ကိေလသာေတြကို လက္မခံခ်င္ေတာ.ဘူး။ ဒီလိုသူတို.ကို သိပါမ်ားရင္ သူတို.အျဖစ္နည္းလာလိမ္.မယ္။ ျဖစ္တဲ.အခါမွာလည္းသူတို.ရဲ. intensity သူတို.ရဲ. ျပင္းအားကလည္း နည္းသြားလိမ္.မယ္။ အရင္တုန္းက မသိတဲ.အခါမွာ ေလာဘျဖစ္ေစ၊ ေဒါသျဖစ္ေစ ျဖစ္လာျပီဆိုရင္ နာရီေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာခ်င္လည္းၾကာမယ္။ သတိနဲ.ဒီလိုၾကည္.ေနလို.ရွိရင္ ျဖစ္လာတဲ.အခါ သိလိုက္လို.ရွိရင္ မိနစ္ပိုင္းေလာက္ပဲ ၾကာမယ္။ ျပီးသြားတယ္။ သတိပိုေကာင္းလာရင္ စကၠန္.ပိုင္းေလာက္ပဲ ၾကာမယ္။ ဒီထက္သတိပိုေကာင္းလာရင္ ျဖစ္မွန္းသိလိုက္တာနဲ. မရွိေတာ.ဘူး။

အဲဒီေတာ. ေလာဘ ေဒါသျဖစ္တဲ.အခါမွာ အင္မတန္ပင္ပန္းတယ္ဆိုတာ ကိုယ္ေတြ.သိေအာင္ ျဖစ္တိုင္း ျဖစ္တိုင္း ေသေသခ်ာခ်ာျမင္ေအာင္ၾကည္.ပါ။ ကိေလသာက အမ်ိဳးမ်ိဳးလွည္.စားတတ္တယ္ေနာ္။ လိုခ်င္တာေလးရရင္ ခ်မ္းသာမယ္။ ျဖစ္ခ်င္တာေလး ျဖစ္ရရင္ ခ်မ္းသာမယ္လို. ထင္ေနတာ။ ဒီလိုထင္ေနရင္ေတာ. မွားမယ္။ အဲဒါမိမိစိတ္က မိမိကို လွည္.စားတာပဲ။ အဲဒါ ေလာဘက လွည္.စားတာပဲ။ ငါလိုခ်င္တာ ငါျဖစ္ခ်င္တာေတြ အကုန္လံုးျဖစ္ရရင္ စိတ္ခ်မ္းသာမယ္ဆိုတာ စိတ္ရဲ. လွည္.စားမႈပါပဲ။ ေလာကရဲ. သဘာ၀က လိုခ်င္တာအကုန္လံုး ဘယ္ေတာ.မွ ျဖစ္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ျဖစ္ခ်င္တာေတြ အမ်ားၾကီးထဲက နည္းနည္းပါးေလာက္ပဲ ျဖစ္မယ္။ ျဖစ္လာတဲ. ကိစၥတိုင္းကလည္း ကိုယ္.စိတ္တိုင္းက် ျဖစ္မွာ မဟုတ္ဘူး။ စိတ္တိုင္းက် ျဖစ္လာေတာင္မွ စိတ္တိုင္းမက်ဘူး။ စိတ္ရဲ.သဘာ၀ကိုက ဒီတိုင္းပဲ။ မေက်နပ္ျခင္းဆိုတဲ. သဘာ၀ဟာ စိတ္ရဲ.သဘာ၀ပဲ။

စိတ္ရဲ.သဘာ၀ကို ၾကည္.ၾကည္.ျပီးေတာ. အဲဒီလို သိလာတယ္ဆိုရင္ကိုပဲ အင္မတန္ အသိဥာဏ္နက္နဲတဲ.သူ ျဖစ္လာျပီ။ ဘ၀လမ္းေၾကာင္းဟာ နည္းနည္းေျပာင္းသြားျပီ။ အရာရာကို ပိုျပီးေတာ. ေလးေလးနက္နက္ စဥ္းစားျပီးေတာ. လုပ္ေတာ.မွာ။ ေလာဘ ေဒါသအေၾကာင္းကို သိတယ္ဆိုရင္ပဲ ဥာဏ္ပညာအင္မတန္ရွိတဲ. ပုဂၢိဳလ္၊ ဥာဏ္ပညာ ရင္.က်က္တဲ.ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္သြားျပီ။ သာမန္လူေတြမွာ ဘာျဖစ္လို. မရင္.က်က္သလဲဆိုေတာ. ေလာဘ ေဒါသတို.ရဲ. လႊမ္းမိုးမႈကို ခံေနရလို.ပဲ။ ဒီကိေလသာေတြကို နည္းနည္းသိတယ္ဆိုရင္ပဲ သူတို.ရဲ. လႊမ္းမိုးမႈကေန သက္သာရာရျပီ။ သူတို.လံုး၀ အျပီးတိုင္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းမသြားေသးေတာင္မွ သူတို.ရဲ. လႊမ္းမိုးမႈက အမ်ားၾကီးနည္းသြားျပီ။

ေလာဘေၾကာင္. စိတ္ပင္ပန္းတယ္၊ ေဒါသေၾကာင္. စိတ္ပင္ပန္းတယ္။ မာနေၾကာင္. စိတ္ပင္ပန္းတယ္၊ ကိုယ္.ထက္ သူမ်ားက သာသြားျပီ၊ ကိုယ္ရမယ္. အခြင္.အေရးကို ကိုယ္က မရဘဲနဲ. သူမ်ားက ရသြားျပီ၊ အဲဒါေတြ ေတြးေတြးျပီးေတာ. အိပ္မေပ်ာ္ေတာ.ဘူး။ အင္မတန္စိတ္ဆင္းရဲရတယ္။ မာနျဖစ္ေနရင္လည္း ျပိဳင္ခ်င္တယ္၊ ယွဥ္ခ်င္တယ္။ သားသမီးခ်င္းလည္း ျပိဳင္လိုက္တာပဲ။ လင္မယားခ်င္းလည္း ျပိဳင္လိုက္တာပဲ။ ငါ.ေယာက်ာ္းက ဘယ္လိုေတာ္တာ၊ ငါ.မိန္းမက ဘယ္လိုေတာ္တာ၊ ငါ.သားသမီးက ဘယ္လိုေတာ္တာ၊ ေနာက္ဆံုးေရာဂါခ်င္းေတာင္ ျပိဳင္လိုက္ေသးတယ္။ ငါ.ေရာဂါက ျမန္မာျပည္ကေဆးနဲ. မေပ်ာက္ဘူး၊ ငါ.ေရာဂါက အဆင္.အတန္း သိပ္ျမင္.တယ္။ ဂ်ာမနီက လာတဲ. ေဆးနဲ.မွရတာ။ ငါ.ေရာဂါက ေတာ္ရုံတန္ရုံဆရာ၀န္နဲ. ျပလို.မရဘူး။ ဘယ္နိုင္ငံကလာတဲ. ပါရဂူကို ျပမွျဖစ္မွာ။ အဲဒီလို ေတြးျပီးေတာ. ျပိဳင္ခ်င္ ၾကြားခ်င္တဲ. သေဘာေတြက ျဖစ္တတ္တယ္။ ေတာ္ရုံတန္ရုံ ဆရာ၀န္နဲ. ေပ်ာက္သြားရင္ကိုပဲ သိပ္မၾကိဳက္ခ်င္ဘူး။ စိတ္ရဲ.သဘာ၀ဟာ ဒီလိုပါပဲေနာ္။ တခါတေလ ေတာ္ေတာ္ရယ္စရာေကာင္းတယ္။ တရားအားထုတ္ရင္ေတာင္မွ ရိပ္သာခ်င္းျပိဳင္ခ်င္တယ္။ ေတာ္ေတာ္ကို ျပိဳင္ခ်င္တဲ.စိတ္ပဲ၊ အင္မတန္ဆန္းၾကယ္တယ္ေနာ္။

မာနကို အဓိပၸါယ္ျပန္တဲ.ေနရာမွ တခ်ိဳ. ေထာင္လႊားျခင္းလို. အဓိပၸါယ္ျပန္တယ္။ ေထာင္လႊားျခင္း သက္သက္မဟုတ္ပါဘူး၊ သူနဲ.ငါနဲ.ဆိုတဲ. ယွဥ္တဲ.သေဘာ၊ ျပိဳင္တဲ.သေဘာကလည္း မာနပါပဲ။ သူတို.က ငါ.ထက္သာသြားျပီ။ ငါတို.ကေတာ. နိမ္.က်တယ္ဆိုတာေတြဟာ မာနေတြပဲ။ ဘယ္လိုနည္းနဲ.ပဲျဖစ္ျဖစ္ မိမိနဲ.သူတစ္ပါးနဲ.ျဖစ္ျဖစ္၊ မိမိပစၥည္းနဲ. သူတစ္ပါးပစၥည္းျဖစ္ျဖစ္ မိမိနဲ.ပက္သက္ေနတာတစ္ခုခုနဲ. သူတစ္ပါးနဲ.ပက္သက္ေနတာ တစ္ခုခုျဖစ္ျဖစ္ တစ္နည္းနည္းနဲ.ႏႈိင္းယွဥ္လိုက္တာဟာ မာနပဲ။ compare လုပ္တာ မာနပဲ။ တကယ္အသိဥာဏ္ရင္.က်က္သြားတဲ. ပုဂၢိဳလ္ဟာ compare မလုပ္ေတာ.ဘူး။ သူလုပ္နိုင္တာလုပ္ျပီးေတာ. သူ.ဟာသူ ေအးေအးေဆးေဆးေနသြားတာပဲ။ ဘယ္သူက ဘာျဖစ္တယ္ဆိုတာ သူ.စိတ္ထဲမွာ မရွိေတာ.ဘူး။ compare လုပ္တာ ႏိႈင္းယွဥ္တာ အင္မတန္ ပင္ပန္းပါတယ္။ ကိုယ္.စိတ္ထဲမွာ သတိထားၾကည္.စမ္းပါ။ တစ္ေန.တစ္ေန. ဘယ္ေလာက္ compare လုပ္ေနလဲဆိုတာ၊ ဒါေတြကို ျမင္ေအာင္ၾကည္.စမ္းပါေနာ္။ ကိုယ္.ကို နွိပ္စက္ေနတာ သူမ်ားမဟုတ္ဘူး။ ကိုယ္.စိတ္ပဲ။ အဲဒါကို ေသေသခ်ာခ်ာေလးေလးနက္နက္ သေဘာေပါက္ဖို.လိုတယ္။

စားစရာမရွိလို. စိတ္ဆင္းရဲတယ္ဆိုရင္ နားလည္နိုင္ပါတယ္။ ၀တ္စရာမရွိလို. စိတ္ဆင္းရဲတယ္ဆိုရင္လည္း နားလည္နိုင္ပါတယ္။ ေနစရာမရွိလို. သူ.မွာ စိတ္ဆင္းရဲျခင္းျဖစ္ေနတယ္ဆိုရင္လည္း နားလည္နိုင္ပါေသးတယ္။ သို.ေသာ္ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ စားစရာလည္း ရွိပါတယ္။ ေနစရာေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္လည္း ရွိပါတယ္။ ၀တ္စရာေတြလည္း အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ္. စိတ္မခ်မ္းသာဘူး။ ငါ.မွာစားစရာလည္းရွိတယ္၊ ၀တ္စရာလည္းရွိတယ္၊ ေနစရာလည္းရွိတယ္။ ငါဘာလို. စိတ္ဆင္းရဲ.ေနတာလဲ။ ဘယ္သူကနွိပ္စက္ေနတာလဲ။ ကိုယ္.စိတ္က ကိုယ္.ကို နွိပ္စက္ေနတာပါ။ အဲဒီေတာ. စိတ္ခ်မ္းသာခ်င္ရင္ စိတ္အေၾကာင္းကို သိမွျဖစ္မယ္။ ေလာေလာဆယ္ နွိပ္စက္ေနတာၾကီး မေပ်ာက္ခင္မွာ နွိပ္စက္ေနမွန္း အေသးစိတ္သိဖို.လိုတယ္။ ဘယ္ေလာက္ထိေအာင္ အေသးစိတ္ နွိပ္စက္ေနလဲဆိုတာ သိဖို.လိုတယ္။ စိတ္၀င္စားမႈရွိဖို.လိုတယ္။ စိတ္ကိုသိလို.ရွိရင္ စိတ္ရဲ.လႊမ္းမိုးမႈ နွိပ္စက္မႈ ျခယ္လွယ္မႈကို မခံရေတာ.ဘူး။ စိတ္ကိုမသိလို.ရွိရင္ သူနွိပ္စက္သမွ် လႊမ္းမိုးသမွ် ျခယ္လွယ္သမွ် ဧကန္မုခ် ခံရမွာပဲ။ ေသသည္ထိေအာင္ နွိပ္စက္မွာ။

အဲဒီေတာ. ေသခါနီး ေနာက္ဆံုးအခ်ိန္အထိေအာင္ မနွိပ္စက္ေအာင္ဆိုရင္ သူ.သဘာ၀ကို ေသေသခ်ာခ်ာသိဖို. အင္မတန္ အေရးၾကီးပါတယ္။ အဲဒီေတာ. ေနတတ္ရင္ စိတ္ခ်မ္းသာမယ္။ စိတ္ထားတတ္ရင္ စိတ္ခ်မ္းသာမယ္။ အသိဥာဏ္နဲ.ေနတတ္ရင္ အမ်ားၾကီး သက္သာရာရမယ္။

လူေတြဟာ စိတ္ခ်မ္းသာမလားဆိုျပီး အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွာၾကံလုပ္ၾကတယ္။ ဘယ္ဟာမွ တကယ္နက္နက္နဲနဲ အတြင္းက်က် စိတ္ခ်မ္းသာမႈ မေပးနိုင္ဘူး။ ဘယ္ဟာရရ ခဏေလးပဲ စိတ္ခ်မ္းသာတယ္။ အဆင္မေျပမႈဟာ တစ္ခုျပီး တစ္ခုေပၚေနမွာပဲ။ အဆင္မေျပမႈဆိုတာ ေလာကရဲ. သဘာ၀ပဲ။ ေလာကၾကီးဟာ ဘယ္ေတာ.မွ perfect မျဖစ္နိုင္ဘူး။ ဒီလိုျဖစ္ေနတဲ. သဘာ၀ေတြကို ဥာဏ္နဲ.ယွဥ္ျပီးေတာ. ေနသြားရင္ အသိဥာဏ္ တျဖည္းျဖည္းနဲ.ရင္.က်က္လာျပီးေတာ. စိတ္က ျဖစ္သမွ် ကိစၥေတြေပၚမွာ လိုက္ျပီးေတာ. တုန္.ျပန္မႈ react မလုပ္ေတာ.ဘူး။ ျမင္ရုံမွ်၊ ၾကားရုံမွ်၊ သိရုံမွ်ေလးပဲ ေနသြားလို.ရတယ္။ စိတ္က မတုန္.ျပန္ရင္ အမ်ားၾကီးသက္သာပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို. စိတ္ဆင္းရဲေနတာလဲဆိုတာ သိဖို.လိုတယ္။ စိတ္က တုန္.ျပန္ေနလို. ဆင္းရဲေနတာပါ။

ဒါေၾကာင္. စိတ္က တုန္.ျပန္ေနတာ react လုပ္ေနတာေတြကို လိုက္ၾကည္.ဖို. သိဖို.လိုတယ္။ သိလာလို.ရွိရင္ react လုပ္တာ နည္းနည္းသြားတယ္။ စိတ္အေၾကာင္း အျပည္.အစံုသိသြားျပီဆိုရင္ စိတ္က မတုန္.ျပန္ေတာ.ဘူး။ မတုန္.ျပန္ေတာ.ရင္ လုပ္သမွ် ကိစၥတိုင္းက reaction မဟုတ္ေတာ.ပဲနဲ. ဥာဏ္နဲ. သိျပီးလုပ္တဲ. Action၊ ဥာဏ္နဲ.သိျပီး လုပ္တဲ. ကုသိုလ္စိတ္ျဖစ္တယ္။ အခ်ိန္ျပည္.ေလာဘနဲ. react လုပ္တယ္၊ ေဒါသနဲ. React လုပ္တယ္၊ မာနနဲ. React လုပ္တယ္၊ မနာလို ၀န္တိုမႈနဲ. React လုပ္တယ္။ တံု.ျပန္ေနၾကတာေနာ္။

သတိနဲ.မေနတတ္ရင္ေတာ. ျမင္လိုက္တာနဲ. Automatic reaction ျဖစ္ျပီးေနျပီ။ ၾကားလိုက္တာနဲ. Automatic reaction ျဖစ္ျပီးေနျပီ။ တစ္ခုခုသိလိုက္တာနဲ. အလိုအေလ်ာက္ စိတ္က တုန္.ျပန္ျပီးေနျပီ။ အဲဒီေတာ. အလုိအေလ်ာက္ automatic စိတ္က တုံ.ျပန္လိုက္လို.ရွိရင္ မ်ားေသာအားျဖင္.ေတာ. အကုသိုလ္နဲ. တုံ.ျပန္တာျဖစ္ေနျပီ။ ဒီလိုျဖစ္ေနရင္ စိတ္က ရႈပ္ေထြးတယ္။ ဘ၀ရႈပ္ေထြးတယ္။ အကုသိုလ္ဆိုတာ ဘ၀ကို သိပ္ရႈပ္ေထြးေစတယ္။ စိတ္ခ်မ္းသာဖို.ဆိုတာ သိပ္ေမွ်ာ္လင္.လို.မျဖစ္ေတာ.ဘူး။ ဒီလိုျဖစ္ေနတာကိုပဲ ျဖစ္ေနမွန္းသိေနရင္ အဲဒီလို အလိုအေလ်ာက္ တုံ.ျပန္ေနတဲ. သေဘာေတြ automatic reaction ေတြ နည္းသြားတယ္။ ျဖစ္လာရင္ ခ်က္ခ်င္းသိတယ္၊ ခ်က္ခ်င္းေပ်ာက္သြားတယ္။ ဒီထက္ၾကာလို.ရွိရင္ ျဖစ္ကိုမျဖစ္ေတာ.ဘူး။

သိျပီးေတာ. လုပ္လိုက္တဲ.အလုပ္တစ္ခုဟာ ကုသိုလ္ျဖစ္သြားတယ္။ သတိနဲ.အတူ ပါလာတဲ. ဥာဏ္ပညာ wisdom က ဘ၀ကိုရွင္းလင္းေပးသြားတယ္။ ဘ၀ဟာအမ်ားၾကီး simple ျဖစ္လာတယ္။ ရုိးရွင္းလာတယ္။ စိတ္ရႈပ္ေထြးရင္ ဘ၀ရႈပ္ေထြးတယ္။ စိတ္ရွင္းရင္ ဘ၀လည္းရွင္းသြားတာပါပဲ။ ဘ၀ဆိုတာ စိတ္ရဲ. Reflection ၊ စိတ္ရဲ.ေရာင္ျပန္ဟပ္မႈပါပဲ။ အဲဒီေတာ. ရႈပ္ေနတာကို အရင္သိဖို.လိုတယ္။ ရႈပ္ေနတာကို ေသေသခ်ာခ်ာသိသြားရင္ တျဖည္းျဖည္း တျဖည္းတျဖည္း ရွင္းသြားတယ္။ automatic reaction မလုပ္ေတာ.ဘူး။ အဲဒီ automatic reaction ေၾကာင္. ရႈပ္ေနတာ။ mindful wholesome action က မရႈပ္ဘူး။ ဥာဏ္နဲ.သိျပီးေတာ. ေသေသခ်ာခ်ာလုပ္တဲ.အလုပ္က ဘ၀ကို မရႈပ္ေထြးေစဘူး။

(စာအုပ္စဥ္ျပတိုက္မွကူးယူတင္ျပထားပါသည္။)